Er is een groeiend besef dat de kern van innovatief en duurzaam ondernemen schuilt in organiseren. Meer nog dan in technologische innovaties of het opstellen van innovatieve nieuw business modellen. Het organiseren van processen binnen de onderneming om deze innovaties het daglicht te laten zien en meer te laten zijn dan een eenmalige pilot spelen een cruciale rol. En – belangrijker nog – het organiseren van een keten waarbij een gezamenlijk beeld hieromtrent en een gezamenlijk succes bij realisatie ervan centraal staat. Dat dit besef toeneemt wordt onder meer zichtbaar door het groeiende aantal coalities. Maar een coalitie vormen en vooral succesvol laten bestaan is nog niet zo eenvoudig als het klinkt.
Vanuit MVO Nederland hebben wij geregeld een rol in coalitievorming. Soms actief als initiator en verbinder, soms minder actief. Een goed voorbeeld hiervan is de Rabobank Circular Economy Challenge. In dit initiatief trekken groepen klanten van de bank met elkaar op om de kansen van de circulaire economie te ontdekken en concreet te benutten in projecten. De bank speelt hierbij een waardevolle rol als enabling partner tussen bedrijven in verschillende ketens en sectoren. Dit is uiteraard voor de bank ook een waardevol leerproces.
Ook zijn wij actief in vak- en ketengerichte coalities zoals de Green Deal Circulair Inkopen en het MVO Netwerk Beton. In het eerste verkennen inkopers de kansen van de circulaire economie voor hun vakgebied en werken actief aan pilots, welke vervolgens dienen te leiden to nieuw inkoopbeleid. In het MVO Netwerk Beton trekken bedrijven uit de betonsector (onder meer architecten, fabrikanten, verwerkers, recyclers) samen op om de keten verder te verduurzamen. Niet alleen op productniveau, maar breed in de keten van toepassing, verwerking en hergebruik.
Op landelijk niveau is recent een coalitie ontstaan tussen een aantal netwerkorganisaties. Onder meer de Groene Zaak, Circle Economy en ook MVO Nederland hebben samen met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu het initiatief genomen om samen versnelling te realiseren. Deze RACE coalitie (Realiseren van Acceleratie naar een Circulaire Economie) gaat de komende tijd op een zevental deelgebieden aan de slag. Met als doel om Nederland een hotspot te maken in de circulaire economie. Iets wat versterkend zal werken voor de innovatiekracht en concurrentiepositie van ons land.
Bovenstaande voorbeelden geven feitelijk coalitievorming op drie niveaus weer; tussen een organisatie en haar klanten, binnen een vakgebied of keten en op netwerkniveau. Deze drie niveaus hebben elk hun eigen dynamiek en complexiteit. Toch zijn er ook een aantal interessante overeenkomsten te herkennen. Een tweetal meer voor de hand liggende aspecten zijn vertrouwen en transparantie. Indien er niet vanaf de start transparant wordt gecommuniceerd over belangen en verwachtingen dan heeft de coalitie een broos fundament.
Daarnaast is het van groot belang dat de deelnemers – en dan bedoel ik niet de organisaties maar de mensen! – een grote mate van inlevingsvermogen hebben. Zij moeten openstaan voor de uitdagingen van de ander om de coalitie te laten slagen. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met de uitdaging van de ander om voldoende intern draagvlak te vinden voor de coalitie. Bijvoorbeeld als de coalitiepartner een concurrent is, of een opdrachtgever die in het verleden vaak op basis van laagste prijs de marge eruit kneep.
Eveneens belangrijk is doorzettingsvermogen. In bijna alle coalities waarin wij actief zijn, ontstaan momenten waarop een of meerdere partijen overwegen het bijltje er bij neer te gooien. Dit is een onvermijdelijk aspect van elk verandertraject, helemaal als deze diverse instanties en vaak ook belangen betreft. Open en met respect voor ieders standpunten toewerken naar gezamenlijke oplossingen is hierbij van groot belang. En soms ook daadwerkelijk afscheid van elkaar durven nemen indien deze belangen niet (meer) te verenigen zijn.
De rode draad hier doorheen is communicatie. Het blijft een open deur, maar wel eentje die niet vaak genoeg opengeduwd kan worden. Begripsverwarring ligt altijd op de loer als je praat over zaken die voor meerdere uitleg vatbaar zijn. Wat betekent keteninnovatie precies? Of meervoudige waarde creëren? Of de inmiddels veel gebruikte term ‘Nieuwe Business Modellen’? Maak expliciet wat bedoeld wordt, altijd. Want anders denkt de een wellicht bij te dragen aan een coalitie en de ander aan Khoaliti. En al klinkt het misschien hetzelfde, het is toch echt wat anders.
deze column werd eerder gepubliceerd op www.duurzaamgeproduceerd.nl